Arcydzięgiel litwor - Archangelica officinalis Hoffm. to dwuletnia roślina. Czas kwitnienia arcydzięgla to lipiec i sierpień. Pod ziemią ma niedługie, walcowate kłącze, od którego odchodzi wiele korzeni. Cała roślina arcydzięgla wydziela silny, charakterystyczny zapach. Roślina jest miododajna. W naszym kraju w stanie dzikim rośnie rzadko, najczęściej w Tatrach (Dolina Litworowa po stronie słowackiej) i w Sudetach - nad brzegami rzek i potoków. Arcydzięgiel lekarski występujący dziko znajduje się pod ochroną.
Arcydzięgiel litwor doskonale rośnie także na każdej glebie ogrodowej. Rozmnaża się tylko z nasion, które siejemy na rozsadniku, bezpośrednio do gruntu lub do skrzyneczek. Najodpowiedniejszym czasem siewu jest sierpień, to znaczy tuż po zbiorze nasion, które bardzo szybko tracą zdolność kiełkowania. Rozsadę otrzymuje się jesienią tego samego roku. Młode rośliny umieszcza się w rozstawie 70 X 50 cm.
Arcydzięgiel wykorzystywany jest w całości. Jego korzeń wykopuje się jesienią pierwszego roku wegetacji (przy uprawie z siewu wiosennego). Nie jest on zbyt długi i toteż można go łatwo wyjąć razem z kłączem za pomocą wideł szerokozębnych (amerykańskich) lub szpadla. Następnie obcina się część nadziemną, korzeń arcydzięgla prędko i dokładnie myje pod bieżącą wodą, następnie kroi na 2 - 4 części. Suszyć należy go w podwyższonej temperaturze (do 40°C). Ogonki liściowe można smażyć w cukrze, a wycina je wiosną w drugim roku uprawy lub jesienią w pierwszym (przy uprawie z siewu wiosennego), gdy nie są jeszcze włókniste. Ucina się je u nasady i kroi na 1 – 2 centymetrowe odcinki. Nasiona arcydzięgla lekarskiego przeznaczone do siewu uzyskuje się na przełomie sierpnia i września w drugim roku wegetacji.
Arcydzięgiel litwor pobudza produkcję soków żołądkowych i zmniejsza nadmierną fermentację w układzie pokarmowym. Główny składnik surowca - olejek arcydzięglowy ma działanie uspokajające, a preparaty zawierające olejek wykorzystywane są pomocniczo przy bólach gośćcowych, nerwobólach i zapaleniu korzonków nerwowych.
Najczęściej stosowaną postacią leku jest odwar z arcydzięgla. 1 łyżka stołowa surowca na 1/2 szklanki wody, który pije się po 1/2 szklanki: przed jedzeniem - jako środek żołądkowy, po posiłkach - wiatropędny lub przed snem - przy bezsenności. Korzeń arcydzięgla stosowany jest jako przyprawa do ryb, sałatek i sosów. Wykorzystywany bywa również do wyrobu wódek gatunkowych, między innymi słynnej góralskiej „litworówki”. Ogonki liściowe smażone w cukrze służą do przybierania ciast i tortów oraz wchodzą w skład bakalii do keksu.
